Ben bu işin uzmanı değilim, ama bildiklerimi anlatmaya aktarmaya çalışacağım.
Şimdik beyin iki hemisfer(lob,kısım) den oluşur. Bu beyin korteks yapısı çapraz dizilimde olduğu için vucutta zıt kısımları kontrol eder. Yani sağ beyin vucudun sol tarafını, sol beyin ise vucudun sağ tarafını idare eder. Bu nedenle beyninin sağ tarafında ki damarları tıkananların sol taraflarında felç olur ya da tersi olur. İşte bu nedenden dolayı günlük hayatında sol elini kullanan ve solak olanların sağ beyinleri baskın durumdadır. Eğer kişi sağ elini kullanıyorsa o zaman da sol hemisfer baskındır. Mesela burada neyi çıkartırız, solak olan bir kişide sağ hemisfer baskın o yüzden mimarlık, müzisyenlik gibi yetiler geliştirilebilir. Bu dallar yerine fen ve güzel konuşma gerektiren bir mesleğe yönledirilmesi hata olabilir. Çünkü sol hemisfer konuşma becerilerinde rol oynar. Ama bu kadar kesin cümleler de kuramayız. Çünkü beyinin ortak bir çalışma yöntemi vardır, birbirlerini tamamlarlar.
Mesela bir hukuk metni ya da kullanma kılavuzunu okurken sol beyin becerilerine ihtiyaç duyulur. Ancak mizahi bir metin ya da roman okuduğunuzda, tüm geçmiş deneyimlerimizden anlamı çekip çıkaran sağ beyne başvururuz. Yapılan araştırmalara göre okuma gibi aktiviteler beynin sol, sudoku gibi etkinlikler ise sağ bölge ilgileniyor. Müzik ise her ikisiyle! Türkiye Nörolojik Bilimler Vakfı Başkanı Prof. Dr. Mustafa Ertaş, ‘Konuşmanın hakimi sol beyin. Bir örnek verecek olursak, İtalyan gemicinin sol beyni tahrip oluyor, konuşamıyordu ama şarkı söylüyordu’ diyor.
Yani kadınlarda 1200 gr, erkeklerde 1400 gr olan beynin bütün bunları nasıl yaptığı, nasıl işlediği konusunda hala bilinmezler mevcutken, insan bildiklerine şaşırıp kalıyor. Yaradanımız nasıl yaratmış, ne büyük bir zeka..Şaşırmamak şükretmemek elde değil..Aşağıda yardımcı olur niyetiyle sağ ve sol beynin özelliklerini sıraladık, hangi lobunun baskın olduğunu bilmek isteyenler inceleyebilir.
Sol Beyin Lobu:
1. Sözel: İsimlendirmek, tasvir etmek ve tanımlamak için kelimeler kullanır.
2. Analitik: Şeyleri basamak basamak ve parça parça düşünür.
3. Sembolik: Herhangi bir şeyi ifade ederken sembol kullanır. (örnek: göz için Ø sembolü, toplama İçin +sembolü kullanır).
4. Soyut: Küçük bir parça bilgi çıkarabilir ve onu, tüm resmi tamamlamak için kullanır.
5. Geçici: Zamanı takip etme, ardışık işlemleri takip etme, önceliklere göre yapmak.
6. Rasyonel (akılcı-gerçekçi): sebep ve olgulara dayanarak sonuca varır, yargıya ulaşır.
7. Sayısal: Sayıları kullanarak sayar ve hesaplama yapar.
8. Mantıksal: Mantığa dayanarak sonuçlara ulaşır, bir şey mantıksal sırada diğerini takip eder. Örn. Matematik teoremleri veya iyi düzenlemiş, hazırlanmış tartışma.
9. Doğrusal: Doğrudan birbiriyle ilişkili fikirlere ait kavram-larla düşünür, sık sık yaklaşık yargılara ulaşır.
Sağ beyin lobu:
1. Somut: Dokunup hissedebileceği şeylerle ilgilenir.
2. Geçici olmayan: Zamansızlık duygusu.
3. Analog (benzer / örneksel): “Mantıksız”, şeyler arasındaki ilişkileri görür, metaforik ilişkileri anlar.
4. Sezgisel: Sık sık tamam olmayan kalıplar, sezgiler, hisler ve görsel imajlara dayalı anlayış sıçramaları yapar.
5. Uzamsal / Uzaysal: Şeylerin arasındaki ilişkileri ve parçaların nasıl bir araya gelerek bütünü oluşturduğunu görür, anlar.
6. Suni / Yapay (Synthetic): Bütünü oluşturmak için parçaları bir araya getirir.
7. Sözel değildir: Şeylerin farkındadır, fakat kelimeler ara-sındaki ilişkilerde zayıftır.
8. Bütünsel: Şeyleri bütünlüğüyle görür, tüm şablon ve ya-pısını anlar, sıksık birbirinden uzak çıkarımlarda bulunur.
9. Rasyonel (akılcı-gerçekçi) değildir: Sebep yada olguların esasına, temeline gerek duymaz, hüküm çıkarmayı askıya alma isteği içindedir. (hemen yargıya varmaz).
Genel olarak sağ beyin ve sol beyin özellikleri bunlar. Şimdik beyni nasıl geliştiririz, birkaç örnek vermek gerekirse bunları söyleyebiliriz.
1)Kitap okumak en faydalı beyin geliştirme yöntemidir.Kitap okumak sağ ve sol lobu beraber geliştirir.Çünkü kitap okurken sol tarafla takip edilen ve kavranan kavramlar sağ tarafta hayal edilir.Bunun için televizyon izlemek sağ lobu pasif bırakır.
2)Sık sık bulmaca çözme beyin için yapılacak en iyi egzersizdir.
3)Okunan bilgilerin uygulanmaya geçirilmesi ve görsel olarak görülmesi okullardaki deneyler sonucunda dersler daha iyi anlaşılır.( Bu sadece öğrenciler için değil yetişkinler içinde geçerli. Duydukları, öğrendikleri bilgileri hayatlarına dökerek ya da tecrübelerimiz sayesinde daha iyi anlarız.)
4)Öğrencilikte ve çalışma hayatı içinde resim,müzik veya el işi gibi sağ tarafı geliştirecek hobiler edinme.
5)Bol bol spor yapmak,yeterli uyumak ve beslenmeye özen göstermek özellikle spor beynin dinç ve güçlü kalmasını sağlar,olumsuz düşünceleri yok ederek beynin daha kolay öğrenmesini sağlar.