Hilye ve Bölümleri

Hat, tezhib, ebru, vs.

Moderator: VYZ

Post Reply
tehani
Posts: 39
Joined: 26 Dec 2007, 13:08
Kan Grubu: A (+)

Hilye ve Bölümleri

Post by tehani »

HİLYE

İslam anlayışı putlaştırılabilecek kimselerin tasvirlerinden şiddetle kaçınmış bu sebepten hiç kimse Hz. Muhammed'in resmini çizmeye cesaret edememiştir. Hz. Muhammed'in özellikleri anlatım yolu ile ifade edilmiş, adeta kelimeler ile resmedilmiştir. Sayısız hilyeler yazılmış, o yüce şahsa yaraşır tarz ve ihtişamda tezyin edilmeye çalışılmıştır.
Hilye, kelimenin genel anlamında süs ve ziynet manasına gelirse de özellikle de hilye terimi Hz. Muhammed (A.S.)'nin mübarek suret ve siretlerini yani üstün yaradılışı, beden yapısı, karakteri ve davranışları kısaca fiziki ve ruhi varlığını oluşturan eşsiz özelliklerini dile getiren eserler için kullanılır. Az da olsa dört halife hakkında da yazılan hilyeler bulunmaktadır. Şiir şeklinde yazılıp kitap haline getirilenler, levha şeklinde ve duvar süsü olarak yapılan hilyeler de vardır. Çoğunlukla levha halindeki hilyeler sülüs nesih gibi hatlarla bazen de muhakkak veya talik ile yazılmıştır. Hat sanatındaki dehamız Hafız Osman Efendi'nin nesih hattı ile yazdığı hilye bugün grafik sanatçılarını hayran bırakan muhteşem bir eserdir.
Klasik bir hilyeyi incelersek şu kısımlardan meydana gelir;
1. Baş Makam: Buraya mutlaka besmele yazılır.
2. Göbek: Hilye metninin büyük bir bölümü buraya sığdırılır. Dairevi olduğu gibi beyzi (oval) hatta murabba (dörtgen) şeklinde de tertip edilebilir.
3. Hilal: Sıvama altın veya altın üstüne tezyini motifler ile kaplanan bu kısmın her hilyeye mutlak yapılması şart değildir, sadece göbek olarak da bırakılabilir. Hz. Peygamber dünyayı nuru ile aydınlattığı için, güneş ve aya benzetilmiş dolayısı ile hilyenin göbek kısmında güneş, bunu çepeçevre saran bölümde de hilal teşekkül ettirilmiştir. Tezyinat bakımından en zengin yer, hilalin dışında kalan ve murabbaya tamamlanan sahadır. Bu sahaya sırası ile ilk dört halifenin, yani
4. Hz. Ebubekir
5. Hz. Ömer
6. Hz. Osman
7. Hz. Ali
İsimleri sırasıyla yerleştirilir. Buradaki dört halife makamlarına bazen Hz. Muhammed'in taşıdığı diğer dört isim de (Ahmed, Mahmud, Hamid, Mustafa) yazılabilir. Dört halifeden başka, cennetle müjdelenmiş on sahabenin yani "aşare-i mübeşşere"nin isimlerine yer verilen hilyeler de mevcuttur.
8. Ayet: Buraya, Peygamberimiz ile alakalı bir ayet konulur. En çok rastlanan "Biz, seni alemlere ancak rahmet olasın diye gönderdik" (Sure 21, Ayet 107) ve "Muhammed'in Allah Rasulu olduğuna Allah'ın şahitliği yeter" (Sure 48, Ayet 28-29) ayetlerinden biri de ilk yazdığımız ayetin yerine bu kısma konulmaktadır.
9. Etek: Hilye metnini devamı devamı ve dua kısmına denir. En sonra hilyeyi yazan hattat da imzasını ve yazdığı tarihi ilave eder. Etek kısmının iki tarafında kalan boşluklara "koltuk" denilir ve buralarda tezyini motifler yer alır.
OSMANLI SÜSLEME SANATLARI 1999
EdePle GeLen: HürMetLe GiDer...
Post Reply

Return to “Çeşitli Sanatlar”